سالها مردم ممسنی كه از طوایف رستم ،بكش ، جاوید و دشمن زیاری تشكیل شده بودند در كنار هم زندگی خاص خودشان را داشتند . مردم رستم و ممسنی به طور كلی سه دوره عمده تاریخی را پشت سر نهاده و در هر دوره ای به نام خاص مردمی كه حاكمیت پیدا می كرده ، نامگذاری شده اند . اول قبل از اسلام كه طایفه ای از قبیله بزرگ پارسی ها به نام مردها در ممسنی سكنی گزیده اند . دوم قرون اولیه اسلامی تا اواخر دوره صفوی كه قومی به نام شولها در رستم سكنی داشته و از صاحبان قدرت و مكنت محسوب می شدند و در این دوره شهرستانهای رستم و ممسنی را شولستان می نامیده اند . سوم از اواخر دوره صفوی و اوایل دوره افشار قوم ممسنی كه از قرن هفتم میلاد از سوریه مهاجرت كرده بودند ، ابتدا در چرام سكونت كرده و سپس تحت فشار و جنگهای خونین شولها را از ممسنی رانده اند و یا به انقیاد خود درآورده اند و به مرور زمان نام خود را در ممسنی و رستم جایگزین شولها و لذا این سرزمین را ممسنی گفته اند ...
در اواخر دوره قاجاریه هر قسمتی از ممسنی به نام چهار طایفه آن و شولستنات مجموعا" پنج منطقه تقسیم می شده اند: قسمتی از شهرستان رستم یعنی آنچه را رستم یك نامیده می شود و فهلیان را شولستنات می گفته اند تا آنكه خانعلی خان رستم ظهور كرد . از یك طرف طایفه محمد صالحی را كه در منطقه دهنو و حسین آباد و كوپن می زیسته اند از رستم بیرون راند و از طرف دیگر با بیرون راندن حاكمان فهلیانی و طایفه بكش دودانگه مصیری و عالیوند رستم فعلی را بوجود آورد . سه خان قدرتمند كه دولتیان از آنها می ترسیدند برخود دیده است كه عبارت از خانعلی خان ، امام قلی خان و حسین قلی خان .
آثار تاریخی منحصر بفردی مثل كورانگون یادگار دوره ایلامی ، داودور دوره هخامنشی ، آتشكده ضامنی – تل اسپید ، سنگرهای نادری ، شهر درخید (منصورآباد) ، شهر خوبدان (چهاربازار) ، تپه حصارشده پوزه سرنا ، قلعه مورد ، قلعه طوس ، تنگ تا مرادی كه سه دوره تاریخی هخامنشی (جنگ اسكندر و آریو برزن و دوره تیموری لشكر كشی تیمور به منطقه و جنگهای خونین تا مرادی و گجستان را در ذهن ها تداعی می كند) ، شهر باستانی خفرك (مصیری) شهر باستانی تل بند و پل پرین (بریم – برین) همه و همه در شهرستان رستم قرار دارند .
امروزه با توجه به سرعت ارتباطات و انتقال سریع اطلاعات كه جهان را تبدیل به یك دهكده نموده تصور اینكه در یك مقیاس كوچك شهرستانی با مرزبندی جدید به مشتركات فرهنگی ، اجتماعی ، محلی و سیاسی كه نماد آن در هماهنگی و تعاملات اجتماعی و سیاسی جلوه گر می باشد صدمه ای وارد شود غیر ممكن است .
شولستان مجموعه رستم و ممسنی فراتر از هرگونه مرزبندی یكی از سه طایفه بزرگ قوم لر می باشد و برای اینكه در شكل و عنوان این وحدت استمرار یابد تعیین عنوانی كه در برگیرنده نام ممسنی باشد نیز قابل تامل و بررسی است